Sinds eind januari 2015 treft het VHD2-virus konijnen in Nederland. Al eerder is dit virus in Nederland opgedoken, waardoor veel wilde konijnen gestorven zijn. Het virus treft zowel wilde als tamme konijnen. Van sterfte onder wilde konijnen zal men weinig zien, omdat de dieren zich veelal terugtrekken in hun burcht.

Wat is VHD?
Het Viraal Haemorrhagisch Syndroom, afgekort VHD, wordt veroorzaakt door het calicivirus. Het is een dodelijke virusinfectie voor konijnen met een zeer snel verloop. Dit virus kan geen kwaad voor mensen of andere dieren. Bij een konijn dat getroffen wordt door deze ziekte is de lever geïnfecteerd, waardoor er inwendige bloedingen ontstaan in lever, longen en darmen (haemorrhagic betekent bloeding). Soms zijn er symptomen zichtbaar, soms niet of nauwelijks. Tot voor kort was er nog maar een VHD-variant in Nederland. Sinds eind 2015 is daar verandering in gekomen en zijn er dus twee soorten virussen VHD. Het VHD1-virus en het VHD2-virus.

VHD staat ook bekend onder de namen:
RHD (Rabbit Haermorrhagic Disease)
RVHD (Rabbit Viral Haermorrhagic Disease)
RCD (Rabbit Calicivirus Disease)

Symptomen
Hoewel bij sommige konijnen niet te zien is dat ze ziek zijn totdat ze plotseling sterven, treden bij andere getroffen konijnen een of meerdere van onderstaande symptomen op:
• Benauwdheid
• Lusteloosheid
• Diarree
• Verstopping
• Epileptische aanvallen
• Bloedneus
• Pijn: tandenknarsen of zelfs schreeuwen

Vaccins
Een konijn met VHD1 zal over het algemeen binnen 24 tot 48 uur overlijden. Een konijn met het VHD2-virus binnen 3 tot 5 dagen, volgens de Faculteit Diergeneeskunde in Utrecht. Hierdoor kan het virus zich meer verspreiden. Tegen het VHD1-virus zijn in Nederland goede vaccins verkrijgbaar. Tot nu toe kon je je konijn 1x per jaar hiertegen inenten, waarbij er gelijktijdig tegen twee ziektes werd geënt (myxomatose en VHD1).

Sinds eind januari 2016 zijn er ook entingen op de markt gekomen tegen het VHD2-virus; dit is een aparte vaccinatie en dus geen onderdeel van de combinatie tegen myxomatose en VHD1. Het nadeel hiervan is dat de meeste, zoals Cunipravac, maar een half jaar bescherming geven en dat de eerste keer, de vaccinatie na 6 weken geboosterd (herhaald) moeten worden. Een ander vaccin, Novarvilap, hoeft niet geboosterd te worden: het is echter alleen in doses van 50 beschikbaar en zal daarom door dierenartsen minder vaak worden gebruikt.
Vaccin Cunivak RHD, dat door sommige dierenartsen wordt gebruikt als vaccinatie tegen VHD2, is volgens de Faculteit Diergeneeskunde alleen nog geregistreerd voor VHD1. Het is mogelijk dat het middel in zekere mate bescherming biedt tegen de acute sterfte aan VHD2, maar niet tegen de andere ziekteverschijnselen. In het voorjaar wordt een vaccin op de mark verwacht dat een jaar bescherming biedt (Filavac).

Lees hier meer over de vaccins die bescherming bieden tegen het VHD2-virus. (hyperlink naar http://www.uu.nl/nieuws/konijnenvaccinatie-tegen-rhd2 )

Een overzicht met informatie over de vaccins, beschermingsduur, boosteren en potentiële bijwerkingen vind je in deze tabel. (hyperlink naar https://www.dropbox.com/s/ethkcslwhfg344y/20160108_tabel_info_vaccins_def2-3.pdf?dl=0 )

Wat is myxomatose?
Myxomatose is een virus dat wordt veroorzaakt door het myxomavirus, dat verwant is aan het pokkenvirus. Mensen en andere dieren kunnen dit virus niet krijgen, wilde konijnen en tamme konijnen helaas wel. Het virus komt oorspronkelijk uit Brazilië en is in de jaren vijftig in Australië bewust ingezet om een einde te maken aan een konijnenplaag. Dit is gelukkig niet gelukt, maar de konijnenpopulatie is wel fors gedecimeerd. Daarna is het virus ook in Europa verspreid.

Een van de eerste symptomen is dat het konijn lusteloos is en verdikte oogleden heeft. Later zwellen de oogleden, mond en anus op en het konijn heeft koorts. Ook kunnen er verdikkingen in de huid optreden. De ogen gaan dicht zitten en er ontstaan allerlei bulten op het lichaam. Het konijn krijgt het erg benauwd, ontwikkeld longontsteking en heeft hoorbaar moeite met ademhalen. Hierdoor overlijden de meeste dieren. Zieke wilde konijnen zijn daarnaast een makkelijke prooi.

Myxomatose wordt overgebracht of verspreid door insecten zoals stekende muggen, vlooien en stekende vliegen. Daarnaast kunnen dieren die geïnfecteerd zijn het virus overdragen op andere konijnen. Dus via direct als indirect contact.

De incubatietijd varieert tussen de vijf dagen en de veertien dagen. Meestal gaat het geïnfecteerde konijn na een aantal dagen dood (soms veel sneller met weinig symptomen). Sommige dieren overleven het virus, hoewel dat percentage niet hoog is (naar schatting zo’n 10 procent van de wilde konijnen).

Voorkom myxomatose door het konijn jaarlijks te laten vaccineren. Beperk daarnaast de aanwezigheid van muggen door zover mogelijk stilstaand water te voorkomen. Bijvoorbeeld door potten in de tuin om te draaien zodat muggen er geen eitjes in leggen. Daarnaast kan je gebruik maken van horren of klamboes. Controleer geregeld op vlooien en gebruik indien nodig een vlooienbestrijdingsmiddel dat geschikt is voor konijnen. Bij het vermoeden van een besmetting en ga je direct met een ziek dier naar de dierenarts. In veel gevallen is euthanasie helaas de meest diervriendelijke handelwijze, om verder lijden te besparen. Heeft het konijn een minder heftige variant, dan kan behandeling nog mogelijk zijn.

Verschillende meningen
Wanneer een konijn in een groep konijn myxomatose heeft, wat doe je dat dan met je andere konijn of konijnen? De meeste dierenartsen kiezen ervoor het dier met myxomatose uit de groep te halen. Hoewel de meningen daarover verschillen. De een zegt dat de andere dieren toch al besmet zijn en het scheiden ook veel stress met zich meebrengt. De ander zegt dat het beter is om de dieren wel te scheiden want de anderen zijn misschien nog niet besmet. Met name vanwege de infectiedruk en daarmee de “zwaarte” van de infectie te verminderen om zo de overlevingskans van de andere konijnen te vergroten.

Aandachtspunten
Houd er rekening mee dat je konijn gezond moet zijn als het geënt wordt. De combinatie myxomatose en VHD1 mag toegediend worden vanaf een leeftijd van 5 weken; de minimumleeftijd voor enting tegen VHD2 varieert per vaccin van 4 tot 10 weken (zie hiervoor het bovenvermelde overzicht).

Gaat je konijn naar een pension in de vakantie? Laat het dier op tijd inenten (minimaal 3 weken voor het verblijf) en zorg dat de enting niet tijdens de vakantie verloopt. Kies een pension waar naast de standaard enting ook de VHD2-vaccinatie een vereiste is.

Bijwerking van het standaard vaccin myxomatose en VHD1 en VHD2: heel soms ontstaat er een bult op de plek van de enting en na de enting kan de lichaamstemperatuur tijdelijk licht omhoog gaan.

Wat te doen om te voorkomen dat je konijn besmet raakt?
• Laat je konijn enten;
• Zorg dat je konijn geen contact heeft met wilde konijnen;
• Geef geen gras of groente e.d. uit gebieden waar wilde konijnen lopen;
• Breng geen dieren bij elkaar die niet gevaccineerd zijn;
• Zorg voor een goede hygiëne (houdt hokken en voerbakken goed schoon en was je handen extra grondig);
• Probeer zoveel mogelijk muggen, vliegen, vlooien, maar ook dieren als muizen en ratten te weren, bijvoorbeeld door een hor en/of klamboe;
• Bestrijdt vlooien zo nodig met bijvoobeeld stronghold of bijvoorbeeld advantage (niet elk middel is hier geschikt voor, Frontline bijvoorbeeld niet)
• Heb je ergens gewandeld waar ook wilde konijnen lopen? Was je handen en doe je schoenen uit. Eventueel zou je zelfs je kleding uit kunnen doen.

VHD is erg besmettelijk en kan worden overgebracht door vogels, via schoenzolen, door insecten die steken. Als een vogel bijvoorbeeld aan een konijn heeft gezeten dat overleden is aan het virus, daarna poept en er vervolgens iemand doorheen loopt (hond, kat, mens etc.), kan diegene het VHD-virus mee naar huis nemen en konijnen die binnen leven besmetten. Doe daarom je schoenen uit voordat je naar je konijnen toe gaat of trek andere schoenen aan.

Schoonmaken en desinfecteren
Is je konijn helaas toch ziek geworden en gaat het dood, of laat je het euthanaseren, maak dan alles grondig schoon. Reinig hok, etensbakken en de directe vloeromgeving eerst met water en zeep. Spoel daarna goed af en desinfecteer met een chlooroplossing of een desinfectiemiddel als Virkon-S® (neem de gebruiksaanwijzing goed door en houd je aan de inwerktijden).

Heb je een dood wild konijn gezien? Dan kun je helpen door dit te melden via het formulier van Dutch Wildlife Health Centre, via deze link. https://www.dwhc.nl/report.html )

Dit artikel is geschreven door © Bernice Muntz, Dierentrainer.nl

Bronnen:
http://www.diergeneeskunde.nl/nieuws/2015/12/08/sterfte-onder-konijnen-door-vhd/
https://www.dropbox.com/s/ethkcslwhfg344y/20160108_tabel_info_vaccins_def2-3.pdf?dl=0
http://www.uu.nl/nieuws/konijnenvaccinatie-tegen-rhd2
http://www.dierenkliniekwilhelminapark.nl/dierinfo/konijn/vhs.html

http://www.dierenkliniekwilhelminapark.nl/dierinfo/konijn/myxomatose.html
http://www.konijnen.nl/ziekten/myxo.htm
https://nl.wikipedia.org/wiki/Myxomatose
http://www.daphorst.nl/nl/gezelschapsdieren/konijn-en-knaagdier/konijn/myxomatose/