De laatste jaren merk ik dat veel mensen in de war raken over hoe ze hun hond het best kunnen opvoeden.
Overal hoor je: “Je mag je hond niet meer corrigeren, alles moet positief!”
Dat klinkt mooi, maar in de praktijk zorgt het vaak voor onzekerheid — bij de mens én bij de hond.
Veel hondenbezitters willen het goed doen. Ze willen hun hond niet straffen of pijn doen, ze willen met liefde en respect werken. En terecht.
Maar tegelijk voelen ze: “Als ik nooit mag zeggen wat niet mag, als ik alleen maar moet belonen… hoe leert mijn hond dan wat wél gewenst is?”
Dat spanningsveld is precies waar de moderne hondenopvoeding vandaag vaak vastloopt.
🐶 Liefde zonder richting is geen veiligheid
Een hond heeft, net als een kind, nood aan duidelijkheid.
Niet uit onderwerping, maar uit behoefte aan voorspelbaarheid en coherentie.
Honden zoeken voortdurend naar oriëntatie: “Wat hoort hier, wat hoort niet?”
Wanneer ze die duidelijkheid niet vinden, nemen ze die rol vaak zelf over — met onrust, trekken aan de lijn, overmatig blaffen of waakzaamheid als gevolg.
Een grens is dus geen straf, maar een vorm van veiligheid.
Ze zegt: “Tot hier en niet verder, want daar voel jij of ik ons niet goed bij.”
Dat is geen hardheid, maar zorgzaamheid.
🌱 Grenzen als vorm van respect
Een respectvolle grens is kalm, helder en kort.
Ze kan bestaan uit:
- ongewenst gedrag negeren;
- de hond omleiden naar een alternatief gedrag;
- spanning doorbreken door even af te leiden of stil te zijn;
- of rustig te zeggen: “nee, dat wil ik niet.”
Daarna volgt altijd de tweede stap: het juiste gedrag bekrachtigen.
Dat is waar het leerproces gebeurt.
🧠 De wetenschap achter gedrag en leren
In de moderne gedragswetenschap spreken we niet meer over dominantie of onderwerping, maar over leerverbanden, emotionele regulatie en stressniveaus.
Wanneer een hond fysiek gestraft wordt of onder druk staat, komt het stresshormoon cortisol vrij.
Cortisol verhoogt de alertheid en de spierspanning, maar remt tegelijk het vermogen om te leren.
De hond gaat in een overlevingsmodus (vluchten, vechten of bevriezen) en kan op dat moment niets nieuws opnemen.
Bij een positieve, veilige leerervaring wordt daarentegen dopamine vrijgemaakt — het zogenaamde beloningshormoon.
Dat hormoon stimuleert nieuwsgierigheid, motivatie en het vermogen om te herhalen wat werkt.
Onderzoek van o.a. Jesús Rosales-Ruiz en Karen Pryor toonde dat gedrag dat via beloning wordt opgebouwd sneller, stabieler en duurzamer is dan gedrag dat via straf wordt afgeleerd.
Dat betekent niet dat we nooit iets mogen corrigeren, maar wel dat we bewust moeten omgaan met de manier waarop.
Een korte onderbreking of heroriëntatie is iets anders dan een fysieke of emotionele straf.
🌿 De nieuwe autoriteit: nabijheid in plaats van macht
In de psychologie wordt steeds vaker gesproken over de nieuwe autoriteit:
een vorm van aanwezigheid die rust, structuur en betrokkenheid biedt, zonder dwang of machtsvertoon.
Dat principe geldt net zo goed voor onze relatie met honden.
We hoeven niet “de baas” te zijn, maar we mogen wel de stabiele referentie zijn:
iemand die kalm blijft, grenzen stelt waar nodig, en tegelijk in verbinding blijft met de ander.
Honden voelen feilloos aan wanneer we uit balans zijn — te hard, te onzeker of te wisselend.
Rustige consequentie, niet autoritair maar aanwezig, geeft hen houvast.
🌞 De balans in opvoeden
Er is geen zwart-wit in opvoeding, niet bij mensen en niet bij honden.
Elke relatie vraagt een eigen evenwicht tussen vrijheid en richting.
We mogen zachtheid combineren met stevigheid.
We mogen grenzen stellen én liefhebben.
We mogen zeggen: “Ik zie je, ik hoor je, maar dit gedrag brengt geen rust.”
Opvoeden betekent niet: “de baas spelen.”
Het betekent: in relatie staan — luisteren, bijsturen, aanvoelen, groeien, samen.
De drie pijlers blijven voor mij altijd dezelfde:
👉 Begrenzen. Begeleiden. Belonen.
Zo ontstaat de diepste vorm van verbinding:
respect, vertrouwen en wederzijdse rust.
🐾 Tot slot
Als holistisch gedragstherapeut geloof ik niet in extremen.
Ik geloof in harmonie, in het middenpad tussen zachtheid en richting.
Een hond leren begrijpen is ook onszelf leren begrijpen.
Wanneer we leren communiceren met rust, duidelijkheid en empathie,
ontstaat er iets veel groters dan gehoorzaamheid:
samenleven in wederzijds vertrouwen.
Wil je leren hoe je op een zachte maar duidelijke manier met je hond kunt samenwerken? Bekijk dan onze opleidingen of consulten bij Toscanzahoeve.
