Ik krijg op consult meer en meer koppels die uit elkaar zijn en waarvan de hond of kat in co-ouderschap leeft, of in nieuw-samengestelde gezinnen waarvan elkaars huisdier(en) met elkaar moeten leren omgaan en de huisdieren net als de kinderen de dupe zijn van een scheiding.
Een scheiding, of verandering van gezin, brengt heel wat teweeg bij een hond of kat. Daarom er zeker niet lichtzinnig mee omspringen.
Een hond is een sociaal dier dat van nature in de roedel leeft en sterke banden heeft met de andere leden van het gezin. De familie waarvan de hond komt en waar de hond nu verblijft, is ook heel belangrijk voor hem. Vermits de hond ook emoties heeft, kan een scheiding of verandering van omgeving of gezin, een grote impact hebben op zijn gezondheid. Een kat is – ondanks het feit dat het een solitaire jager is – ook een sociaal dier dat geniet van het gezelschap van anderen. Bovendien zijn katten heel territoriaal en hechten ze zich aan bepaalde programma’s. Als ze zich aangevallen voelen, of hun territorium wordt bedreigd kunnen ze gedragsproblemen gaan vertonen.
Het gebrek aan aandacht, activiteit, structuur, regelmatige aandacht van een bepaalde persoon,… enzovoort kan leiden tot gedragsproblemen en zelfs stereotiep gedrag. Het dier wordt depressief, angstig, agressief, apathisch, trekt zich de haren uit de vacht en bijt aan de poten, wordt onzindelijk, wil niet meer eten, enzovoort…
Als het dier bij een nieuw gezin terechtkomt, zal het gezin aandacht aan het dier moeten besteden en er rekening mee moeten houden dat dit gebeuren een impact heeft op de fysieke en mentale gezondheid van het dier. Als partners uit elkaar gaan, en het dier blijft bij één partner, zal deze partner ook extra tijd moeten besteden aan de hond of kat bijvoorbeeld door te spelen als hij/zij thuiskomt van het werk. Zo voelt het dier dat het nog altijd een plaatsje in het nieuwe gezin heeft. Belangrijk is dat in het nieuwe gezin of door beide (ex)partners duidelijk wordt gemaakt wat wel en niet mag. Waar de grenzen liggen. Want grenzen geven duidelijkheid en stellen het dier gerust.
Als mensen uit elkaar gaan, gaat de hond of kat één week op de twee bij de andere. Maar vaak spreken de ex-partners niet meer met elkaar, en is een dier hiervan de dupe. Voor een kat is het verhuizen van locatie bijzonder stresserend en ongezond. Voor een hond is het niet altijd duidelijk welke grenzen en gewoontes in welk gezin mogen. Co-ouderschap is dan ook af te raden.
Als partners uit elkaar gaan zijn niet enkel de kinderen maar dus ook het huisdier vaak de dupe. Het is daarom belangrijk dat ze beiden hun eigen standpunt en belangen aan de kant zetten voor het welzijn van (hun kinderen en) het dier. Er is een regeling voor de kinderen, want na de scheiding blijf je allebei ouders van het kind wat maakt dat je in de toekomst best nog samen door één deur gaat. Bij een dier kan het perfect zijn dat na de scheiding één van beiden het huisdier nooit meer ziet. Dat maakt het soms makkelijker maar kan het ook bemoeilijken om tot een consensus te komen. Bovendien mag de rol van een huisdier binnen het gezin zelf niet worden onderschat omdat het dier vaak een grote troost kan zijn voor kinderen. Ze kennen echter alvast ook een erg moeilijke periode als partners uit elkaar gaan
Doordat dieren in de wetgeving nog steeds als een ding gezien worden – een voorwerp zo je wil – is een wettelijke omgangsregeling voor huisdieren, wanneer een koppel uit elkaar gaat, niet evident. Een huisdier is veel meer dan een voorwerp, dat zie je vaak aan de manier waarop dieren wel eens worden gebruikt in een (vecht)scheiding. Soms worden huisdieren wel eens stiekem bij elkaar weggehaald, ofwel worden ze gebruikt in de strijd om het bezoekrecht van de kinderen. En zolang er geen echtscheidingsvonnis is, bestaat er geen diefstal tussen partners. Doelloos een hond of een kat weghalen wordt niet eens als diefstal beschouwd. Sommige organisaties blijven voor het toekennen van alimentatie aan degene die het dier bij zich houdt.
Maar er bestaat dus geen specifieke regeling in de wet over het lot van huisdieren bij echtscheiding want de wetgever beschouwt het dier als lichamelijk onroerend goed, net zoals een tafel bij echtscheiding met onderlinge toestemming. Beslissen dus beiden in onderling akkoord wat er met de huisdieren gebeurt, er is geen wettelijke basis en dus hangt veel af van de rechter. Het bezoekrecht voor het dier is niet hetzelfde als de omgangsregeling voor een kind. Wordt de regeling niet nageleefd, dan kan er geen strafklacht worden neergelegd. Kom je ook onderling niet overeen, het is belangrijk te weten wie de eigenaar is van het dier. Mijn stelling van scheiding van goederen is dat degene die het dier kocht en op wiens naam het geregistreerd staat, de eigenaar is. Wie het betaalde is niet van belang. Mijn stelling over gemeenschap van goederen is, dat het dier gemeenschappelijk eigendom is indien een van de echtgenoten kan aantonen dat het huisdier met zijn/haar eigen geld heeft gekocht, zelfs als het dier niet op zijn of haar naam geregistreerd is.
Er zijn rechters die het huisdier eerder aan de ene echtgenoot toevertrouwen en aan de andere echtgenoot recht geeft om het dier te zien. Andere rechters kunnen een week-weekregeling opleggen of een wandelrecht geven maar het Hof van Beroep van Brussel oordeelde in een zaak dat een week-weekregeling niet wenselijk is omdat het dier telkens uit zijn vertrouwde omgeving wordt weggehaald. Bij de beoordeling van de rechter wordt onder andere rekening gehouden met welke partner het dier een band heeft en er na de scheiding voor een test kan gezorgd worden.
Als je een overeenkomst hebt kan je best een regeling afspreken voor de kosten van de dierenarts, inentingen enzovoort. Of je kan overeenkomen dat een van beiden alimentatie betaalt. Dit is niet fiscaal aftrekbaar. Wie het dier bijhoudt is ook aansprakelijk voor de schade die berokkend wordt aan derden. Zorg daarom voor een goede familiale verzekering. Je laat de afspraken best op papier zetten door een bemiddelaar of advocaat. De notaris zelf gaat bij een scheiding, tenzij onderling overeengekomen, zich niet inlaten met de regeling voor je huisdier en zal enkel nakijken wie eigenaar is van het dier. Zijn jullie beiden eigenaar en kom je niet tot een akkoord, dan zal de notaris een verdeling in natuur uitwerken of bepalen via lottrekking.
Bij wettelijke samenwoners gelden in belangrijke mate dezelfde principes als voor echtgenoten gehuwd onder het stelsel van scheiding van goederen. Maar voor feitelijke samenwoners bestaat de mogelijkheid via de notaris niet en zij kunnen proberen via een kortgeding een regeling voor het huisdier te krijgen.
Leer je een nieuwe partner kennen of kom je terecht met je huisdier in een nieuw gezin, geef het dier dan tijd om zich aan te passen. Hou er ook rekening mee dat het dier niet elk gezinslid of elk dier in het nieuwe gezin leuk zal vinden. Advies van een gedragstherapeut is hier vaak heel wenselijk.
Sommige vechten voor hun dier, andere blijven samen, speciaal voor hun dier, soms willen geen van beiden het dier en komt het in een asiel terecht, enzovoort. Wat je ook beslist denk na over de impact en maak een diervriendelijke keuze. En de hulp van een coach of bemiddelaar inzake het dier is aan te raden.