Angst is een natuurlijke emotie bij dieren. Doch het is niet altijd gewenst of leuk voor jou of gezond voor de hond.

Soorten:

• angst
• grote angst
• paniek
• angstagressie

Mogelijke oorzaken van angst

• genetisch
• socialisatie
• ervaringsgerichte angsten bv trauma, conditioneringen, …
• ziektes
• fobieën

Angst is een emotie, een overlevingsdrift en uit zich op verschillende manieren:

• het leerproces vermindert of verdwijnt
• verhoogde hartslag
• verhoogde ademhaling
• kwijlen
• vergroting pupillen
• aanmaak adrenaline
• sprekende mimiek bv oogwit
• vluchten, vechten, verstijven
• lage gekromde lichaamshouding
• beven
• lage hoofdhouding
• staart tussen poten
• likken, zweten, gespannen spieren, verlies van uitwerpselen/urine/anaalklieren
• oren achteruit
• prikkel vermijden
• plat op grond liggen
• aanleunen
• piepen en schreeuwen
• enz…

Wat gebeurt er allemaal in die buik?

Voordat de puppy’s hun eerste poot op de wereld zetten hebben ze al vele indrukken opgedaan vanuit de baarmoeder. Niet alleen lichamelijk ontwikkelen puppy’s zich in de baarmoeder maar ook emotioneel worden hier de eerste bouwstenen gelegd. De omgeving van de moederhond, positie in de baarmoeder, gevoelens en voeding kunnen allemaal belangrijke gevolgen hebben voor de nakomelingen.
Uit wetenschappelijk onderzoek (niet bij honden, maar bij ratten) blijkt dat wanneer een moederhond vele stressfactoren ervaart tijdens de dracht ze dit kan doorgeven aan haar pups. Hierdoor kan het zijn dat de nakomelingen moeilijk met stress kunnen omgaan. Dit heeft dan dus niet per definitie iets te maken met erfelijkheid (als in dat het in de genen geprogrammeerd is), maar waarschijnlijk meer met de hormonen die tijdens de angstreactie(s) vrijkomen. Dit kan ook het gedrag van de pups op langere termijn beïnvloeden. Als de moeder in het laatste stadium van haar dracht steeds erg gespannen is, zullen haar pups een verminderd leervermogen hebben, in sommige opzichten extreem gedrag vertonen en erg emotioneel reageren. Dit is mogelijk een rechtstreeks gevolg van de grote hoeveelheid stresshormonen (corticosteroïden) die door de moeder geproduceerd werd.
Wat de hersenen van een ongeboren pup mogelijk ook beïnvloedt zijn de broertjes en zusjes die zich naast hem/haar in diezelfde baarmoeder ontwikkelen. Uit gegevens blijkt dat wanneer er veel mannelijke pups in de baarmoeder zitten, er zoveel mannelijke hormonen (androgenen) in de embryonale vloeistof terechtkomen dat dat invloed heeft op alle pups. Teefjes die geboren worden in een nest met hoofdzakelijk reutjes gedragen zich mannelijker. Dat wijst erop dat hormonen van hun broertjes de vorming en het functioneren van hun hersenen hebben beïnvloed toen ze nog in de baarmoeder zaten.

De hond heeft angst en reageert; hij schrikt, bevriest, vlucht, haalt uit of wijkt.

• schrikken: dan sta je stil, negeert (geen oogcontact, lichamelijk contact en niets zeggen) de hond en wacht tot de hond kalm is/zich herstelt om weer verder te gaan. Je zegt dus eigenlijk met je lichaamstaal tegen de hond dat er niets mis is en je geeft hem de kans om te herstellen. Dit kun je vergelijken autorijden, de auto voor je stopt plotseling, je rijdt er bijna tegenaan. Het is normaal dat je angst hebt/schrikt en je hart zal sneller slaan maar je zult je herstellen, er is namelijk niets gebeurd en je kunt gewoon doorrijden.
• wijken of ervan vluchten: hier is wel een diepe angst of een trauma. Dan is het je taak om veiligheid te bieden en eventueel de hond op te pakken, enz… lichamelijk contact is hier belangrijk. Het troostend toespreken zou ik vermijden omdat dat op dezelfde toon is als belonen, hoewel de hond hier in zo’n psychologische toestand zit dat hij niet meer vatbaar is om te leren. Het leerproces wordt door angst geblokkeerd.

Angst en agressie

Indien je hond zijn angst niet (meer) onder controle heeft of ervan weg gaat of vluchten niet (meer) lijkt te helpen, gaat de hond vaak over naar uitvallen om het voorwerp, dier of mens waarvan hij angstig is, te verjagen. Vaak heeft dit wel succes en de hond zal zijn gedrag herhalen.
Angstagressie kan natuurlijk ook plots ontstaan en heeft vaak een medische oorzaak.

De medische oorzaken bij (angst)agressie bij honden:

• Chronische pijn: bijvoorbeeld een oorinfectie zorgt ervoor dat de hond gromt als je zijn hoofd aanraakt, nek- of ruggenwervelproblemen kunnen agressie veroorzaken als een hond de halsband aangedaan wordt, artrose of artritis veroorzaakt een kort lontje.
• Hypothyroidisme (te traag werkende schildklier): dit tast het endocriene systeem van honden aan, en wordt veroorzaakt door een tekort aan schildklierhormonen. Dit kan ontdekt worden door een bloedtest, de symptomen zijn: veel bijkomen, veel ruiven, lethargie (slaapzucht), snel koud hebben en gedragsverandering met angst, hypergedrag of agressie.
• Hersenaanval: in de post-ictale fase, gevolgd door een aanval (epilepsie). Hier kan een deel van de hersenen, verantwoordelijk voor het regelen van agressie, aangetast worden. Dit is dikwijls te zien in de rassen zoals Cocker en Springer Spaniëls en Chesapeake Bay Retrievers.
• De conditie van de hersenen: een trauma kan bepaalde regio’s van de hersenen aantasten en neurologische afwijkingen veroorzaken zoals agressief gedrag. Dit treedt op als de hond hersenschade heeft gekregen bijvoorbeeld bij hersenkanker bij oudere honden, encefalitis of ontsteking in de hersenen zoals bijvoorbeeld hondsdolheid of distemper. Hydrocephalus of een vergroting van het brein geeft ook neurologische reacties waaronder soms agressie.
• Andere: oorontsteking, artrose, slecht gehoor, tandproblemen, … Zeker bij ouder wordende honden.

Is jouw hond angstig?

Als jouw hond angstig is, dan is het belangrijk om te ontdekken hoe dit ontstaan is en wat de omstandigheden zijn waarin deze emotie en het bijhorende gedrag zich vertoont. Want de gedragstherapie wordt bepaald door de oorzaak van het gedrag.

Een gediplomeerd gedragstherapeut in de buurt? www.dierengedragstherapeuten.be