Een mensenleven bevat veel stress . Op zich is dat niet slecht ,want we hebben stress of druk nodig om ‘s morgens uit ons bed te komen. Doch als je te veel stress ervaart en deze chronisch wordt dan wordt je hier ziek van. In ons leven kunnen we stress echter niet vermijden, we bepalen wel de manier hoe we ermee omgaan. Als de draagkracht kleiner is dan de draaglast, missen we veerkracht. Het is dan belangrijk om de draagkracht te verhogen, de draaglast te verkleinen of te werken aan onze veerkracht.

De belangrijkste oorzaken van stress

Om aan een  bepaalde situatie te kunnen werken en deze te  veranderen, dien je  het gegeven eerst te begrijpen. Je moet duidelijkheid krijgen over de situatie. Wat is stress voor jou? Hoe reageer je erop? Wat brengt jou in een stresstoestand? Hoe ga je om met stress?

1. Stress die samenhangt met tijd, taak en werken: Dit is stress die veroorzaakt wordt door tijdsdruk en/of taakdruk en die meestal werkgerelateerd is . Bijvoorbeeld een deadline halen op het werk, vroeg opstaan voor je shiftwerk, taken die je niet afwerkt omdat je tijdrovers toelaat,  een slechte planning , een vergadering die weer uitloopt en je hele planning in de war brengt ,enzovoort. Deze vorm van stress krijg je weer in balans door een beter timemanagement. Je dient beter te leren vergaderen, een planningstool te installeren, je uitstelgedrag aan te passen, tijdrovers op te sporen, het onderscheid leren maken tussen belangrijk en dringend, enzovoort.
2. Interactiestress:                                                                                                 Deze stress wordt veroorzaakt door communicatie met anderen. Bijvoorbeeld  door ruzies of frustraties, er wordt niet naar je geluisterd, je kan geen nee zeggen, door roddels op de werkvloer, enzovoort. Om deze vorm van stress aan te pakken heb je betere communicatietools nodig , bijvoorbeeld conflictmanagement, grenzen leren stellen, onderhandelen, assertiviteitstraining, enzovoort.
3. anticipatiestress en stress die veroorzaakt wordt door situaties waar je nu geen impact op hebt, maar die zich misschien in de toekomst kunnen voordoen.                                                   
   Bijvoorbeeld stress over je job , over je relatie , over je gezondheid , stress over de opleiding van je kinderen , enzovoort. Hier is het belangrijk om aan je zelfvertrouwen en zelfkennis te werken. Je dient je eigen beperkende en negatieve gedragspatronen te ontdekken en deze om te buigen naar helpende gedachten. Zo kan je op een gezonde manier en met vertrouwen naar de toekomst leren kijken.
4. Situatiestress is een stress die opduikt in een bepaalde situatie.                                      
   Wanneer je collega een negatieve opmerking over jou maakt in het bijzijn van iedereen ,krijg je een ongemakkelijk en gestrest gevoel. Of wanneer je denkt dat je gevolgd wordt. Therapieën  voor deze vorm van stress zijn zelfregulatietechnieken om jezelf weer onder controle te krijgen , bijvoorbeeld hartcoherentieoefeningen om je hartritme onder controle te krijgen of regelmatig mediteren om te zorgen dat je niet overreageert.
5. Traumastress is stress die veroorzaakt wordt door iets in het verleden dat je niet kan loslaten. Bijvoorbeeld het overlijden van een hond, het verlies van een job, een carjacking, enzovoort. Hier  kan therapie en/of  begeleiding van een rouw -en traumaconsulent of een therapeut je helpen.  Je moet hier werken op het verwerken van de emoties.

Window of tolerance

Iedereen reageert anders op stresssituaties. De ene vliegt uit, de andere heeft geen eetlust meer of kan zich niet meer concentreren en nog iemand anders trekt zich terug in zijn schulp. Vaak ben je al een tijdje blootgesteld aan stress maar heb je de signalen en symptomen naast je neergelegd en ga je gewoon verder. Dit brengt je lichaam ondertussen wel schade toe. Beter luisteren naar je lichaam begint door jezelf te ontdekken. Zo merk je duidelijk wanneer je lichaam je probeert te vertellen dat je over een bepaalde grens gaat. Weet dat negatieve stress ook altijd te maken heeft met controleverlies. Zolang je controle hebt over het proces, blijf je wellicht gemotiveerd. Het is dan even druk maar dat kan je wel aan.  Wanneer je de grip op het gegeven verliest en door de bomen het bos niet meer ziet, verval je in een negatief stresspatroon en ga je in het rood. Want iedereen heeft een soort van “window of tolerance”. Dit is een stressvenster waarin je goed functioneert, en het gevoel hebt dat je alles onder controle hebt. Blijf je in die zone , dan is je stresssysteem wel actief, maar het ondervindt hier geen stress van. Maar als je stress niet afneemt na een piek  of aan de bovengrens van je tolerantievenster raakt dan belandt je dus langdurig in de stress of in het rood. Je ontwikkelt dan tal van stressklachten en je vervalt in patronen die je niet helemaal onder controle hebt. Bijvoorbeeld : je kan je werk niet meer loslaten tijdens het spelen met je kinderen,  je gaat veel meer roken als je al rookt,  je kan niet stoppen met piekeren of je krijgt een extreem kort lontje. Je stresssysteem draait dan op 100% en vergt enorm veel energie van je lichaam, vooral van je bijnier. Je bijnier wordt uitgeput en je voelt je doodmoe. Na een tijd kan je niets meer. Je komt in een burn-out terecht. Het is een pure overlevingstechniek als reactie op een ongezonde situatie.

Voor je in de rode zone belandt,  kom je in de oranje zone terecht. Je lichaam geeft  dan al aan dat je bezig bent met je grens te overschrijden. Daarom is het heel belangrijk dat je je stresssymptomen leert herkennen. Daarnaast is het belangrijk om jezelf voldoende tijd  te geven om te slapen en te eten. Slaap maakt dat het lichaam zich kan herstellen. Zorg ook voor voldoende structuur in je dag. Een goede afbakening tussen werk en privé is nodig. Respecteer je eettijden en rusttijden. Wijk zo weinig mogelijk af van je eigen ritme. Blijf ook niet de hele dag op de zetel liggen maar beweeg regelmatig een dertigtal minuten. Ga ook naar buiten want daglicht en zonlicht herstellen de balans van je neurotransmitters die door langdurige stress verstoord zijn geraakt. Zoek zingeving in andere dingen dan je werk en investeer  in sociale contacten. Omring je met positieve mensen en denk vooral ook zelf positief.  Oefen je in ademhalingstechnieken, onze longen zijn namelijk  het enige orgaan in heel ons stresssysteem waar we bewust controle over kunnen hebben.                   

Dat betekent dat je jezelf weer rustig kan maken door op je ademhaling te focussen.

Oefening: Adem vier tellen in en zes tellen uit gedurende 5 minuten. Herhaal dit drie keer per dag. Probeer ook je piekeren onder controle te krijgen en vervang negatieve gedachten door positieve. Zoek een veilige plaats in je huis of een bankje in de tuin waar je je goed en veilig voelt. Als je op die plaats bent, denk dan aan een rustgevend scenario en betrek al je zintuigen hierbij. Wat zie je? Wat hoor je? Wat ruik je? Wat voel je? Scan je lichaam en zie hoe het reageert op dit ontspannend beeld.  
Wacht niet tot je reeds gestrest bent  om naar je veilige plaats te gaan , maar doe de oefening reeds wanneer je deze eigenlijk nog niet nodig hebt. Zo leer je  preventief te mediteren of jezelf in een zen toestand te brengen. Dan wordt het een automatisme.

Zoals ik al zei , is het ook belangrijk om je werk niet mee naar huis te nemen of er voortdurend aan te denken.

Wat zorgt ervoor dat jij je werk niet kan uitzetten? Wat zou de ideale situatie zijn ,zonder dat je je schuldig  gaat voelen? Welke acties dien je te ondernemen zodat je al een beetje evenwicht  kan bereiken in de balans tussen werk en privé?

Wil je meer weten? lees dan Deel 2 met nog meer tips.